“Want zoals Jona drie dagen en drie nachten in de buik van de grote vis was, zo zal de Zoon des mensen drie dagen en drie nachten in het hart van de aarde zijn.” Nadat Jezus was gestorven aan het kruis, daalde Hij af naar het dodenrijk. Net als elke sterveling voor zijn tijd. In een apocrief boek* heeft een schrijver een poging gedaan te verhalen over wat daar toen gebeurd is. Het relaas raakt me. Wat denk jij, zou het allemaal echt gebeurd zijn? In het dodenrijk waren wij, alle mensen die vanaf het begin van de schepping gestorven waren. Opeens, midden in die duisternis, ging als het ware het zonlicht op. Het schitterde en wij werden verlicht en zagen elkaar. Jesaja herinnerde zich: ‘Ik heb geprofeteerd over het volk dat in duisternis wandelt en een groot licht zal zien.’ (Zie Jesaja 9:1.) Vervolgens stapte Johannes de Doper naar voren. Hij vertelde: ‘Ik heb de wegen voor de Zoon van God recht gemaakt en aan het volk boetedoening tot vergeving van de zonden verkondigd. Ik heb Hem gedoopt in de rivier de Jordaan en zag de heilige Geest als een duif op Hem komen.’ De aartsvaders en de profeten werden blij van alles wat ze van elkaar hoorden, Satan en Hades** merkten dat de mensen in het dodenrijk onrustig werden door het licht. Ze wisten dat Jezus, uit het geslacht van de Joden, zichzelf Zoon van God noemde. Satan beklaagde zich tegenover Hades: 'Alle mensen die ik krom had gemaakt en blind en mank en melaats en alles wat er nog meer aan ziekten en beperkingen is, die genas Hij alleen al door een woord. En ik had velen klaar gemaakt om begraven te worden, maar ook die liet Hij alleen door zijn woord weer tot leven komen!' Ze wisten dat deze Jezus gestorven was en zich binnenkort bij het dodenrijk zou melden. Toch verkeerde satan wel in de veronderstelling dat de hij de Zoon van God wel kon vasthouden in het dodenrijk. Hij wreef in zijn vuile klauwen. Hades was hier niet zo zeker van. Angstig vertelde hij over die keer dat Lazarus door een woord van Hem weer levend was geworden: ‘En de eerder aan mij ontrukte Lazarus lijkt mij geen goed voorteken, want niet als een dode, maar als een adelaar vloog hij bij mij weg.’ Een stem als de donder onderbrak hun discussie: ‘Opent uw poorten, o heersers, en rijst omhoog, gij eeuwige deuren, en dan zal de Koning van de heerlijkheid binnenkomen.’ Waarop Hades snel de demonen de opdracht gaf de ijzeren en bronzen poorten goed te beveiligen. De aartsvaders en de profeten begonnen te spotten met Hades en zijn trawanten. Vervolgens klonk nogmaals de stem: ‘Opent de poorten!’ Hades deed net of zijn neus bloedde en zei: ‘Wie is die Koning van de heerlijkheid?’ De engelen van de Heere antwoordden: ‘De Heere, geweldig en machtig, de Heere sterk in oorlog!’ Op dat moment werden de bronzen poorten verbrijzeld en de ijzeren grendels vernietigd. Al de gebonden doden werden losgemaakt van hun boeien en wij met hen. En de koning van de heerlijkheid kwam binnen als een Mens en de gehele duisternis van de Hades werd verlicht. Vanzelfsprekend waren Hades en satan zeer ongelukkig met deze ontwikkelingen. Terwijl zij elkaar van alles verweten, strekte de Koning van de heerlijkheid zijn rechterhand uit en greep de voorvader Adam en deed hem opstaan. Vervolgens draaide Hij zich om en sprak tegen de anderen: ‘Hierheen met Mij, gij allen die door de boom, waarnaar hij greep, hebt moeten sterven. Want zie, door het hout van het kruis doe Ik u weer opstaan!’ Hij nam hen mee en steeg uit de onderwereld omhoog, naar de plaats waar God woont. * Dat apocriefe boek is 'Enige Nieuwtestamentische Apocriefe geschriften II, Handelingen van Pilatus, Brieven van en aan Pilatus, Pilatus' dood'.
** In de Griekse Mythologie is Hades de god van de onderwereld, de schrijver van de apocriefe boek was daar blijkbaar van de op de hoogte. In dit verhaal wordt hij als persoon neergezet, maar ook als het dodenrijk zelf.
0 Reacties
Van Maria van Magdalena weten we eigenlijk niet veel. Toch wordt ze geregeld genoemd in de vier evangeliën. En vaak als eerste. Maria kwam uit Magdalena. Verder vertelt de Bijbel dat er zeven demonen bij haar weggenomen zijn en dat ze een trouwe volgeling van Jezus de Messias is geweest. De stad waar Maria vandaan kwam was een bloeiende vissersstad aan het Meer van Galilea. Hier werden grote hoeveelheden vis ingepekeld en in vaten opgeslagen. Daarna werden ze vervoerd naar allerlei plaatsen in het Romeinse Rijk. In Magdalena kenden ze ook de kunst van het vis roken. Sommige mensen denken dat Maria een eigen visrokerij of een kleine scheepswerf heeft gehad. Zij kon immers Jezus dienen met haar eigen bezittingen (Lukas 8: 2 en 3). In de tijd van Jezus had een vrouw geen rechten, alleen via haar vader of haar man. Vrouwen stonden op hetzelfde niveau als kinderen en slaven. Ze konden bijvoorbeeld niet als getuige worden gehoord in een rechtszaak. Wat zij zagen en hoorden telde niet mee. Weduwe Dat Maria ruim twee jaar met Jezus heeft meegereisd doet vermoeden dat ze een weduwe is geweest. Zolang een meisje niet getrouwd was, viel ze onder de autoriteit van haar vader. Vaak bepaalde hij met wie zijn dochter zou trouwen. Als ze trouwde, bepaalde haar man haar leven. Natuurlijk waren er ook mannen die hun vrouwen en dochters ruimte gaven, maar dat was zeker niet altijd het geval. Als de man overleden was, mocht de weduwe zelf bepalen of ze weer zou trouwen en met wie. Blijkbaar beschikte Maria over genoeg middelen zodat ze niet per se hoefde te trouwen. Tamar, de schoondochter van Juda, zat bijvoorbeeld in een heel ander pakket. Maria kiest ervoor, net als veel andere vrouwen, om achter Jezus aan te gaan. En dat doet ze vol overgave. Bevrijd De Bijbel vertelt dat Maria is bevrijd van zeven demonen. Lucas noemt dat en Markus ook (16:9). In de Bijbel staat het getal zeven symbool voor heelheid, compleetheid. Het is goed mogelijk dat Maria gebukt ging onder psychische en/of lichamelijke moeiten en dat Jezus haar volledig heeft bevrijd. Al vroeg in Jezus’ bediening wordt Maria zijn volgeling. Ze wordt voor het eerst genoemd in Lukas 8. Johannes de Doper is dan nog in leven, Jezus heeft De Twaalf uitgekozen, heeft de bergrede gehouden en een jongeman uit Naïn tot leven gewekt. Maria blijft bij Jezus. Apostel Maria wordt vaker genoemd dan veel van De Twaalf. Volgens sommige vroege kerkschrijvers was zij een leider in de vroege kerk. Ze wordt een Apostel voor de apostelen genoemd. Dat is niet voor niets. Maria was erbij toen Jezus op een gruwelijke manier stierf aan het kruis. Samen met andere vrouwen (Matteus 27:55-56, Markus 15:40-41, Lukas 23:49 en Johannes 19:25). Maria heeft gezien hoe Zijn geschonden lichaam in het graf werd gelegd. Ze was kapot van verdriet. Maria was de eerste aan wie Jezus na zijn opstanding verscheen. Hoe bijzonder is dat! Zij die door haar tijdgenoten niet geschikt werd bevonden als getuige, werd door God als getuige gekozen. Maria pakte de slippen van haar tuniek bij elkaar en rende naar de discipelen om het goede nieuws te vertellen. En toen die hoorden dat Hij leefde en door haar gezien was, geloofden zij het niet (Marcus 16:11). De discipelen denken dat ze kletspraat verkoopt. Misschien omdat ze een vrouw is, misschien ook omdat haar boodschap zo bizar is. Ik vermoed dat beide factoren hebben meegespeeld. Boodschapsters van goede tijding Onze God verscheen als eerste aan vrouwen, Hij groeide in de buik van een vrouw. God kijkt anders naar vrouwen dan de maatschappij in Jezus’ tijd, dan de samenleving waar wij nu deel van uitmaken. Koning David wist het al. Hij zingt in Psalm 68 vers 12: De Heere gaf stof tot spreken; de boodschapsters van goede tijding vormden een groot leger. Hier staat ‘boodschapsters’. Niet elke vertaling heeft het overgenomen, maar in de grondtekst staat inderdaad in het meervoud de vrouwelijke vorm van boodschapper. God heeft een bijzondere roeping voor vrouwen. Maria is ons hierin al voorgegaan. Op een dag vormen we een groot leger!
Tegen de avond, net voor de zomer zal losbarsten, wandelt David over zijn dak. De huizen in Jeruzalem zijn op de berghelling gebouwd die naar beneden loopt het Kidrondal in. Davids oog valt op een vrouw die zich aan het baden is. Ze is heel knap om te zien.
Volgens de Joodse overlevering is Bathseba een bescheiden vrouw die zich aan de reinigingswetten van de Eeuwige houdt. Zonder bewuste actie van haar kant belandt ze in overspel met de koning. In de zachte avond is ze zich aan het wassen op het dak van haar huis. In Israël regent het tussen oktober en april en dat betekent dat aan het begin van de zomer de waterbassins op het dak vol water staan. Waar zou ze zich anders moeten wassen? Bathseba zit niet open en bloot op het dak. Ze heeft zich vast afgeschermd voor de blikken van anderen. Hoe de koning haar kon zien is een goede vraag. Zag hij haar silhouet door een doek? Heeft hij zich in allerlei onmogelijke houdingen moeten wringen om door een kiertje te kunnen gluren? Davids held Een midrasj vertelt dat als David zijn wandelingetje maakt satan in de gedaante van een vogel aan hem verschijnt. David, de strijder en degene die zo goed kan mikken, schiet een pijl naar het dier, maar mist doordat de vogel wegvliegt. De pijl raakt het opgehangen kleed waarachter Bathseba aan het baden is en dat valt naar beneden. Zo ziet David Bathseba. Haar man is de Hethiet Uria, een van Davids helden. In 2 Samuël 23 staat een hele lijst, in totaal 37 mannen. De één is een held omdat hij bij een gelegenheid achthonderd mannen doorstak met zijn speer, een ander omdat hij in een kuil een leeuw doodsloeg. Uria hoort bij deze mannen. Ik weet niet wat Bathseba had kunnen doen waardoor deze geschiedenis anders was verlopen. Ik weet niet hoeveel een vrouw uit het volk in te brengen had als een koning haar iets vroeg. De Bijbel verhaalt in elk geval niet over enig tegengas van Bathseba. Liefde Volgens de Israëlische wet had ze kunnen weigeren, aangezien op overspel de doodstraf stond. Wrang genoeg staat nergens geschreven dat David van Bathseba hield, zoals Jakob die Rachel liefhad en Elkana Hanna. Van Michal, de jongste dochter van Saul, lezen we wel dat ze David liefhad (1 Samuël 18:20). We lezen niets over de gevoelens van David. Wel zoekt hij Jonathan een paar keer op als hij op de vlucht is voor Saul, Michal wordt niet genoemd. Davids liefde voor een vrouw wordt niet beschreven. Zelfs de innige vriendschap met Jonathan wordt beschreven vanuit Jonathan: hij had hem lief als zichzelf (1 Samuël 18:3). Het is ironisch dat David geliefde betekent. Over Bathseba staat alleen dat ze heel knap is om te zien. Blijkbaar is dat genoeg voor David, want hij laat haar naar zijn paleis halen terwijl hij weet dat ze getrouwd is. Vroeg Bathseba er om? Vraagt een vrouw die in een rokje over straat loopt of even glimlacht om seksueel benaderd te worden? Eigenlijk gebeurt met Bathseba hetzelfde als met Sara. Ook Sara was mooi en de farao van Egypte en de koning Abimelech halen haar naar hun bed. Abraham was bang dat ze hem zouden doden als ze hadden geweten dat hij haar man was, precies zoals David met Uria zal doen. Een naam Als de tijd van rouw voorbij is, haalt David Bathseba naar het paleis en trouwt met haar. Blijkbaar voelt hij zich wel verantwoordelijk. Hoe zou het voor haar geweest zijn? Rouwen terwijl je nieuw leven in je draagt, terwijl je omgeving speculeert over wie de vader is? Het lijkt me verschrikkelijk. Het maakt me nieuwsgierig naar haar gevoelens. Voelde ze zich aangetrokken tot David? Voelde ze zich gevleid dat hij haar wilde? Was ze geïntimideerd? Of had ze het idee dat ze de koning niet kon weigeren? Ze lijkt goed op de hoogte van de regels die de Eeuwige heeft gegeven. Dat overspel een zwaar vergrijp is, wist ze vast. Door de zonde van David sterft het kind van Bathseba. Het is niet eens oud genoeg geworden om een naam te krijgen. David troost Bathseba en zij raakt opnieuw zwanger. Weer krijgt ze een zoon. Wat moet dat een moeilijke en mooie tijd zijn geweest. David noemt de jongen Salomo en na al de ellende die Bathseba heeft meegemaakt, vertelt 2 Samuël 12 vers 24: De HEERE had hem lief. Ook de Eeuwige geeft dit kind een naam, namelijk Jedid-Jah, wat betekent ‘omwille van de HEERE’. Daarmee zegt Hij: dit kind hoort bij Mij. Wat moet dat een troost zijn geweest voor Bathseba. Salomo's moeder Salomo, de tiende zoon van David, en de zoon van Bathseba, wordt de volgende koning. Hij is een voorloper van de Messias. Volgens de Joodse overleveringen heeft zijn moeder hem veel geleerd over de God van Abraham, Izak en Jacob. Uit eigen ervaring weet ze hoe verwoestend de gevolgen van zonde zijn. Uit eigen ervaring kent ze ook de genade die de Eeuwige liet zien toen Hij Salomo een naam gaf. Vanavond is de vijfde dag van Chanoeka, het feest van de lichtjes. Vandaar dat deze blog gaat over Judit, een rijke weduwe uit Betulia. Hoewel niet zeker is of zij tijdens de opstand van de Makkabeeën heeft geleefd, is het boek Judit verbonden met Chanoeka. Waarschijnlijk omdat beide verhalen gaan over wonderlijke overwinningen van Israël over machtige tegenstanders. Als opperbevelhebber Holofernes met zijn leger neerstrijkt in de vallei vlakbij Betulia, de woonplaats van Judit, snijdt hij de stad af van water en voedsel. Na ruim een maand wordt de situatie echt nijpend. De magistraten van de stad zien de wanhoop van het volk en horen hun klacht en daardoor besluiten ze God nog vijf dagen te geven om hen te redden. Zo niet, dan geven ze zich over. Aanzien Hier verschijnt Judit op het toneel. Haar man is ruim drie jaar eerder overleden door een zonnesteek. Sindsdien kleedt zij zich als een weduwe. Ze is niet hertrouwd en haar man heeft haar grote rijkdom achtgelaten. In de antieke tijd had je als weduwe meer vrijheid dan de meeste vrouwen. Judit mocht bijvoorbeeld zelf kiezen met wie ze zou trouwen, maar ze had ook de keuze om niet te trouwen en zelf haar leven te besturen. Blijkbaar geniet Judit aanzien in de stad, want als ze haar dienstmeisje opdraagt de magistraten te roepen, komen deze bij haar huis. Ze zegt dat ze het niet eens is met hun belofte aan het volk de stad over vijf dagen over te geven. ‘…U moet niet proberen om besluiten af te dwingen van de Heere onze God. God laat zich niet zoals een mens in het nauw drijven, noch kan men aan Hem de wet voorschrijven als aan een mensenkind’ (Judit 8:16). Bij de vijand Vervolgens vertelt ze dat ze een plan heeft. Ze doet haar rouwkleren uit en maakt zich mooi alsof ze naar een feest gaat. Met haar dienstmeisje verlaat ze de stad en daalt de berg af, nagekeken door de mannen. (Dit keert trouwens terug in het verhaal: eerst Judit, dan de mannen.) Vervolgens meldt ze zich bij Holofernes. De vijand is onder de indruk van haar schoonheid en ontvangt haar hartelijk. Judit doet net alsof ze zich bij hen aansluit en zegt dat ze de vrijheid wil hebben om elke nacht naar het ravijn te gaan om tot haar God te bidden. Die krijgt ze. Een paar nachten blijft Judit in het vijandelijke kamp. Als het tijd is voor een feest wordt zij ook uitgenodigd. Holofernes is in zijn nopjes door haar aanwezigheid en drinkt zeer veel wijn, meer dan hij ooit in zijn leven gedronken had (Judit 12:20). Dat had hij beter niet kunnen doen. Als de feestgangers het domein van de opperbevelhebber verlaten hebben, zijn ze in de veronderstelling dat Holofernes de nacht zal doorbrengen met de mooie Judit. De eneuch die zijn huishouden bestiert, sluit de tent van buiten af. Wat als de opperbevelhebber niet zo beneveld was geweest? Judit neemt een groot risico. Zwaar karwei Eerst bidt Judit tot de Eeuwige. Dan pakt ze Holofernes’ zwaard, grijpt de man bij zijn hoofdhaar, bidt nogmaals om kracht en slaat hem in twee keer het hoofd af. Ik heb even gegoogeld op hoeveel kracht er voor nodig is om iemand het hoofd af te hakken en dat is best een zwaar karwei. Natuurlijk speelt de scherpte van het zwaard ook een rol. Het schijnt dat de guillotine is uitgevonden om de doodstraf sneller en humaner uit te voeren, aangezien een zwaard nog wel eens vast kwam te zitten. Judit heeft twee slagen nodig gehad. Blijkbaar was ze sterk en liet Holofernes zijn zwaard regelmatig slijpen. Dat moment tussen de eerste en tweede slag moet bizar zijn geweest. Alleen in de tent, midden in een vijandelijk kamp, bloed – dun door de alcohol – dat spettert en stroomt. Mee in de tas Ze vertrekt niet zonder het afgehakte hoofd. Of beter gezegd: het dienstmeisje. Deze trouwe vrouw wacht buiten de tent op haar meesteres. In Judit 13 vers 9 en verder lezen we: Kort daarna kwam ze naar buiten en gaf het hoofd van Holofernes aan haar kamenier. Deze deed het in haar levensmiddelentas. Dat detail spreekt tot mijn verbeelding. Ik zie de twee vrouwen voor me, eentje een beetje scheef lopend door de best zware tas en de ander mooi aangekleed, maar onder de bloedvlekken. In de bescherming van het nachtelijke duister lopen ze terug naar hun stad, de berg op. Hun lichamen strak door de mengeling van angst en opluchting. Feest De inwoners van Betulia zijn erg blij als ze Judit hebben binnengelaten en zien dat de opperbevelhebber dood is. Magistraat Uzzia prijst haar met bekende woorden: ‘Gezegend bent u, dochter, door de allerhoogste God, meer dan alle vrouwen ter aarde…’ Maar de rol van Judit is nog niet uitgespeeld. Ze bedenkt een plan waarmee de stad weer vrij zal zijn. Het werkt. De vijand vlucht naar Damascus. De hogepriester komt uit Jeruzalem om Judit eer te bewijzen en haar in de naam van de Eeuwige te zegenen. Het vijandelijke kamp wordt geplunderd en daarna is het tijd voor feest. Alle Israëlitische vrouwen kwamen aanlopen om haar te zien; zij prezen haar en voerden ter ere van haar dansen uit; (…) En zij ging voor heel het volk uit en leidde de rondedans van alle vrouwen; de Israëlische mannen volgden, in wapenrusting (Judit 15:12 ev). Judit is geen verhaal over moederschap, over het baren van een uitverkoren kind. Judit laat iets zien van de verborgen kracht in een ieder van ons. Kracht die God wil gebruiken. Voor de fans van Girls In Trouble Music: zij hebben ook een lied gecomponeerd en geschreven over Judit. Dat kun je hier luisteren.
Soms gebeuren er dingen in het leven waardoor ik de moed dreig te verliezen. Zoals een tijdje geleden, toen er brand uit was gebroken in het huis van iemand die een bijzondere plek in mijn hart heeft. Ik zie mezelf nog zitten aan de keukentafel in mijn eigen veilige huisje, net nadat ik gehoord had van de brand. ‘Heer,’ zei ik, ‘geef dat de brand met een sisser afloopt.’ Nadat ik de kinderen weer van school had gehaald, naar dansles was geweest en mijn berichten checkte, las ik dat het hele, prachtige huis verloren was gegaan. Alles was weg. Toen ik later aan degene-die-zo’n-bijzonder-plekje-in-mijn-hart-heeft vertelde over mijn gebed, zei ze: ‘Uiteindelijk is het ook met een sisser afgelopen.’ We lachten wrang. Ja, ze heeft een gezonde dosis humor. Tegelijkertijd vroeg ik me af: God wist toch wel wat ik bedoelde? Of toch niet? Laatst las ik Vurig, gebruik je gebed als krachtig wapen van Priscilla Shirer. Een gebed als wapen, een krachtig wapen nog wel, dat klinkt me als muziek in de oren. Vurig is een prettig leesbaar boek dat je met de neus op de feiten drukt. De strategieën van satan worden kort uitgemeten en daartegenover wordt de waarheid die God is gesteld. Een aangenomen dochter van God. Dat ben ik, dat ben jij. Shirer helpt je om de strategieën van satan te herkennen en te ontmantelen. Want ondanks dat de strijd al dik gewonnen is door de Ene, pakt de vader van de leugen elke kans die hij krijgen kan. Hij strooit ons zand in de ogen. Een paar van de leugens die Shirer noemt zijn dat onze echtgenoot moet veranderen (en dat wij hem daarbij moeten helpen) en dat we pas waardevol zijn als we veel voor anderen doen. Over sommige zaken vind ik haar te optimistisch, bijvoorbeeld de bewering dat je als vrije dochter het door God gegeven inzicht hebt om te weten wanneer God je vraagt om iets te doen en wanneer je met verwachtingen van anderen te maken hebt. Dit inzicht lijkt mij geweldig, aangezien dit voor mij vaak een worsteling is. Wie weet heeft Shirer gelijk en ligt mijn pakje inzicht ergens te verstoffen in een hoekje van mijn hart. Kortom, tips zijn welkom. Shirer behandelt tien gebedsstrategieën voor verschillende terreinen in je leven. Ik noem er een paar: je passie, je gezin, je pijn en innerlijke rust. Het boek is inspirerend om te lezen en kan je zeker verder helpen in de praktische invulling van je leven als een vrije dochter van God. Op de knieën.  Ze slaat haar handen voor haar oren als ze de baby hoort huilen en krult zich op op haar mat. Het geluid van het pasgeboren kind snijdt als een slachtmes door haar binnenste. Zes zonen! Lea heeft zes zonen gekregen en haar schoot blijft leeg. Het enige waar zij goed voor is, is andere vrouwen helpen met hun kinderen. Als het gehuil harder wordt, drukt ze haar vingers tegen haar oren. Ze hoort haar eigen bloed stromen en vervloekt het. Waarom blijft het maar stromen? Ze is leeg en ze blijft leeg.
Weer ziet ze de voldane blik van Lea voor zich toen ze het ingezwachtelde jongetje op haar buik had gelegd. Warme tranen stromen over haar gezicht, uit een onuitputtelijke bron. Ze is uit Lea’s tent vertrokken voor Jacob naar zijn jongste zoon kwam kijken. De bewonderende blikken, de wonderlijke eenheid die haar man en haar zus dan vormen, ze kan het niet verdragen. Dan hoort ze Bilha’s stem: “Rachel!” De roep wurmt zich langs haar vingers die haar oren dichtdrukken. Nog harder drukt ze, tot het pijn doet. Even later voelt ze de mat bewegen onder Bilha’s gewicht. Ze gaat achter haar liggen en slaat haar armen om haar heen. De warmte van haar lichaam kan de pijn niet verdrijven. Voorzichtig haalt Bilha haar handen weg bij haar oren. “Ik wist dat je hier was,” fluistert ze. Als Rachel Jacob bij de put ontmoet is het liefde op het eerste gezicht. In elk geval voor Jacob. Omdat hij de vader van Rachel, Laban, geen bruidsschat kan betalen, wil hij zeven jaar voor Rachel werken. En de jaren waren in zijn ogen als dagen, omdat hij haar liefhad (Genesis 29:20). Onvruchtbaar Door Labans listigheid trouwt Jacob eerst met Lea, de zus van Rachel, en daarna met Rachel. Al snel baart Lea de ene na de andere zoon. Rachel niet. Net als Sara en Rebekka is ze onvruchtbaar. Ze wordt jaloers op Lea en in Genesis 30 vers 1 roept ze in haar wanhoop naar haar man: “Geef mij kinderen, en zo niet, dan sterf ik.” Kinderen, vooral zonen, betekenen toekomst en status in de wereld van de zussen. Maar Jacob lijkt geen begrip te hebben voor Rachels pijn. Hij reageert boos: “Neem ik soms de plaats in van God, Die jou de vrucht van de schoot onthouden heeft?” (Genesis 30:2) Verlangen Hij wrijft haar in dat het háár schoot is die dichtzit. Híj heeft tenslotte al kinderen met Lea. Hem onthoudt de Eeuwige geen zonen. Nergens is te lezen dat Jakob de Eeuwige vraagt om de schoot van Rachel te openen. In tegenstelling tot zijn vader Izak die vurig tot de Eeuwige bad in het bijzijn van zijn vrouw, want zij was onvruchtbaar (Genesis 25:21). Elke vrouw die verlangt naar een kind en bij wie het lang duurt voor het verlangen vervuld wordt of bij wie dat nooit gebeurt, kent de pijn van dit verlangen. Lea, Bilha en Zilpa, alle drie hebben ze kinderen en de tenten van Jakob moeten gevuld zijn geweest met de geluiden van de acht jongens in allerlei leeftijden. Ik kan me voorstellen dat Rachel zich leeg heeft gevoeld tussen zoveel leven. Liefdesappels In Genesis 30 lezen we dat Ruben liefdesappeltjes vindt, ofwel alruinen. Ze zouden in seksueel opzicht stimulerend werken en de vruchtbaarheid bevorderen. Vandaar dat Rachel de alruinen wil hebben. Ze sluit een deal met Lea en ruilt een nacht met Jacob voor de vruchten. Ondanks dat Rachel de alruinen heeft, raakt Lea zwanger. In rap tempo verhaalt de Bijbel over de geboorte van twee zonen en een dochter. Direct hierna, of misschien gelijktijdig, denkt de Eeuwige aan Rachel. Eindelijk, nadat andere vrouwen haar man in totaal elf kinderen hebben geschonken, is het haar beurt. De Eeuwige bepaalt de tijd, niet de alruinen. Waarom Hij haar schoot nu opent, vertelt de Bijbel niet. Gedenksteen Na de geboorte van Jozef raakt Rachel voor de tweede keer zwanger. De familie trekt van Bethel naar Efrath als haar weeën beginnen. Ironisch genoeg sterft Rachel, die jarenlang gebukt ging onder onvruchtbaarheid, in het kraambed. Het verhaal van Rachel is eigenlijk best treurig. Haar naam zal onlosmakelijk verbonden blijven aan de pijn van onvruchtbaarheid. Ze wordt begraven langs de weg naar Efrath, ofwel Bethlehem. Jacob richt een gedenksteen op bij het graf en deze steen is een herkenningspunt geworden (1 Samuël 10:2). Haar graf is eeuwenlang een plek geweest waar vrouwen samenkomen om te treuren om Rachel en hun eigen onvruchtbaarheid. Ze is niet meer de jongste als ze alles in de steek laat en met haar man naar een onbekende bestemming vertrekt. Sara wordt voor het eerst genoemd in Genesis 11, bij een opsomming van de afstammelingen van Terah. Van haar schoonzus wordt vertelt wie haar vader is, van Sara vertelt de Bijbel alleen dat ze onvruchtbaar is. Geen kinderen betekende in die tijd geen toekomst en blijkbaar is van een vrouw zonder toekomst het verleden niet belangrijk. Als Abraham 75 jaar is belooft de Eeuwige hem nageslacht (Genesis 12: 2,3). Later, als hij en Sara hun kamp opslaan bij Sichem belooft de Eeuwige dat hij dit land aan Abrahams nageslacht zal geven. Beide keren noemt Hij Sara niet. Na een zware hongersnood en nadat de Eeuwige Sara redt uit het huis van de farao, krijgt Abraham in Genesis 15 weer een belofte van God. Abraham lijkt zijn twijfels te hebben, aangezien hij nog steeds kinderloos is. De Eeuwige wijst hem op de sterren aan de hemel. Slimme zet Hierna treedt Sara handelend op. Waarschijnlijk heeft haar man haar vertelt over zijn ontmoeting met de Eeuwige. Sara, die weet dat haar baarmoeder potdicht zit, schuift haar slavin naar voren. In die tijd was het niet ongebruikelijk dat een man een tweede vrouw nam als zijn vrouw na zoveel jaren huwelijk geen kind had gebaard. Een zoon was een garantie voor de toekomst. Hij zou niet alleen de bezittingen erven en de naam van zijn vader door laten leven, maar ook voor zijn ouders zorgen in hun ouderdom. Waarom Abraham hier zelf niet eerder initiatief in heeft genomen, is niet bekend - hij lijkt rijk genoeg om twee vrouwen te kunnen onderhouden. Dat Sara een slavin aan haar man geeft is geen domme zet. Het kind van de slavin zal als het hare worden gezien en als Abraham een tweede vrouw zou nemen die wel zijn kinderen zou krijgen, zou Sara's toch al kwetsbare status naar beneden kelderen. Sara doet mee Als de slavin een zoon baart, lijkt alles geregeld. De Eeuwige blijft stil en Sara moet gedacht hebben dat Hij Zijn beloftes via Ismaël zal vervullen. Maar dan, als Ismaël dertien jaar is, verschijnt de Eeuwige weer aan Abraham. Weer belooft Hij dat Abraham vader zal worden van een menigte van volken. Ook belooft Hij nogmaals dat heel het land Kanaän voor zijn nageslacht zal zijn, als een eeuwig bezit. Het teken van dit verbond is de besnijdenis. Deze keer, ruim twintig jaar na de eerste belofte van de Eeuwige over nageslacht voor Abraham, wordt het duidelijk dat Sara een rol speelt in Zijn plannen. Genesis 17 vers 16 verhaalt: "Want Ik zal haar zegenen, en u ook uit háár een zoon geven; ja, Ik zal haar zo zegenen dat zij tot volken zal worden; er zullen koningen van volken uit haar voortkomen." Hier wordt voor het eerst gelachen om Gods plan. Deze keer door Abraham. Sara is namelijk al negentig jaar. Izak Abraham lijkt echter tevreden met Ismaël als eerstgeboren zoon, als zoon met wie de Eeuwige verder zal gaan en hij pleit voor Ismaël. Maar de Eeuwige houdt voet bij stuk. Hij herhaalt dat Sara een zoon zal baren en geeft nu ook de naam voor deze jongen: Izak, dat betekent hij lacht. Kort daarna hoort Sara met eigen oren Gods beloften. In het begin van Genesis 18 staat: Daarna verscheen de HEERE aan hem bij de eiken van Mamre, toen hij bij de ingang van zijn tent zat en de dag heet werd. Nadat iedereen aan het werk is gezet om een overdadige maaltijd klaar te zetten is het eerste wat een van bezoekers zegt: "Waar is Sara, uw vrouw?" Vervolgens vertelt deze man dat hij over een jaar zal terugkomen en dat Sara dan een zoon zal hebben. God heeft mij doen lachen Sara is in de tent en hoort de woorden. Ze lacht in zichzelf. Had Abraham haar niet verteld over zijn laatste ontmoeting met de Eeuwige? Sara's grote verwondering doet vermoeden van niet. Ze menstrueert niet meer en het idee dat Abraham haar weer zal beminnen vindt ze ronduit vermakelijk. Toen Abraham lachte negeerde de Eeuwige dat. Bij Sara doet Hij dat niet. Blijkbaar moet Sara weten dat ze belangrijk is voor de Eeuwige, Hij heeft tenslotte al eerder wonderen voor haar verricht, denk aan het huis van de farao. Jagersma schrijft in zijn commentaar op Genesis dat de Eeuwige van Sara geen enkele scepsis accepteert omdat zij een grote rol speelt in Zijn reddingsplan. Nog geen jaar later ziet Izak het levenslicht. Weer wordt er gelachen. Sara zegt in Genesis 21 vers 6: "God heeft mij doen lachen; ieder die het hoort, zal met mij lachen." Sara, vorstin, moeder van de beloofde zoon, moeder van het volk Israël: zij leerde aan den lijve dat voor de Eeuwige niets te wonderlijk is.  Sara en de zwangere Hagar bij Sara's tent. (Deze plaat komt uit 'De Bijbel voor jongeren' naverteld door Selina Hastings, met illustraties van Eric Thomas.) De gang lijkt nog langer dan voorgaande keren. Ze onderdrukt de neiging om steun te zoeken bij de muur en loopt verder, haar stappen zekerder dan ze zich voelt. Wat zal haar man doen? Koningin Vasthi was juist niet komen opdagen toen de koning haar ontbood. Nu doet zij het omgekeerde: komen, terwijl hij niet om haar gevraagd heeft. Haar hart klopt in haar keel bij de gedachte dat ze nog voor zonsondergang zal sterven. Ahasveros is vast op haar uitgekeken. Haar man staat er om bekend dat hij sneller vrouwen verslijt dan zijn sandalen. Aan het einde van de lange gang ligt de troonzaal. Ze tuurt naar de figuur op de troon en ziet dat hij wat meer rechtop gaat zitten. Hij heeft haar al gezien! Sneller gaan haar stappen, alsof het nu toch niet meer uitmaakt: haar leven ligt in zijn handen. Als ze dichterbij is, leest ze nieuwsgierigheid en verwondering op zijn gezicht. In de zaal valt iedereen stil door haar verschijning. Haar oksels prikken en ze valt voor hem op de grond. Haar knieën raken pijnlijk de marmeren vloer. "Koningin Esther?" Voorzichtig kijkt ze op. In tegenstelling tot andere verhalen van vrouwen in de Bijbel, gaat Esther niet over onvruchtbaarheid, moederschap en het voortzetten van de familie. Zij heeft een andere belangrijke taak: het redden van Gods volk. Esther leefde in het Perzische rijk in de tijd dat het volk Israël in ballingschap was, in de burcht Susan. Deze plaats ligt in het westen van het huidige Iran, een behoorlijk eindje van Israël. Ook Daniël heeft hier aan het hof gediend. Waarschijnlijk is koning Ahasveros dezelfde als Artaxerxes, ofwel Xerxes de Eerste. Hij regeerde van 486 tot 465 voor Christus. Hij was de kleinzoon van Kores, en de zoon van Darius. Volgzaam In het begin komt Esther volgzaam en gedwee over. Tot twee keer toe verhaalt de Bijbel dat ze zwijgt over haar afkomst omdat Mordechai haar dat geboden heeft (Esther 2:10,20). Het lijkt alsof iedereen die haar ontmoet haar aardig vindt. Ook de koning valt als een blok voor haar. Haar volgzaamheid sterft een plotselinge dood als Mordechai een beroep op haar doet wanneer Haman alle Joden wil uitroeien. Zij moet naar de koning om genade af te smeken voor het Joodse volk. Esther reageert wanhopig. Hoe kan zij op eigen initiatief naar de koning gaan? Als hij haar niet de gouden scepter toereikt zal ze sterven. En hij heeft haar de laatste dertig dagen niet laten roepen. Waarschijnlijk is ze, niet geheel onterecht, bang dat hij op haar is uitgekeken. Mordechai houdt echter voet bij stuk. Ze moet zich niet verbeelden dat zij het wel zal overleven omdat ze koningin is. Misschien is ze juist voor deze tijd koningin geworden. Keuze Ester maakt een keuze en daarmee verandert ze in een actieve, ondernemende koningin. Vanaf nu deelt zij de orders uit. Na drie dagen vasten verschijnt ze ongevraagd voor de koning. Hij strekt zijn scepter naar haar uit en dat betekent leven voor Esther. Drie keer belooft hij haar de helft van zijn koninkrijk voor ze haar verzoek op tafel legt (Esther 5:3, 6 en 7:2). Dat doet ze tijdens een maaltijd in haar verblijf in de aanwezigheid van Haman en Ahasveros. Ze neemt hier een groot risico door te vertellen dat ze een Jodin is. Dat had niet gehoeven. Ze had ook prima voor het Joodse volk op kunnen komen zonder zich met hen te identificeren. Door het wel te doen, zet ze weer haar leven op het spel. Ahasveros heeft geen benul waar ze het over heeft, aangezien hij Haman veel te veel ruimte heeft gegeven om zijn gang te gaan. Het aandeel van de koning in het hele verhaal wordt trouwens door alle partijen genegeerd. Hij reageert woedend op Esthers verhaal. Haman, de Amalekiet die alle Joden van de aarde wilde wegvegen, smeekt vervolgens een Jodin om zijn leven. Over ironie gesproken. Terug vechten Nogmaals verschijnt Esther ongevraagd bij de koning. Deze keer om te vragen de wet te veranderen die Haman heeft opgesteld om de Joden uit te roeien. Ook nu geeft Ahasveros alles uit handen en gebiedt Mordechai en Esther te doen wat goed is hun ogen. Vervolgens stellen zij een wet op die de Joden in elke stad toestaat om terug te vechten en te plunderen. Hoe het verder is gegaan met Esther is niet bekend. De opvolger van Ahasveros is niet een zoon uit haar lichaam. Misschien heeft ze kinderen gekregen, misschien ook niet. Esthers verhaal draait niet om moederschap. Ze was een moedige koningin die haar leven waagde voor haar volk. Daarmee lijkt ze op Jozef, die ook aan een vreemd hof onderkoning werd en met zijn voedselinzameling zijn eigen volk en andere volken redde van de hongersnood. Net als Jozef was Esther mooi van uiterlijk. Net als Jozef was ze een redder van Israël. Beide zijn ze een voorloper van onze Messias. Dit vrolijke Poeriemlied is geschreven door Girls in Trouble Music. Het gaat over koningin Vasthi, die weigerde bij haar man te komen toen hij haar ontbood. Volgens de Joodse traditie zou het Ahasveros' bedoeling zijn geweest dat zijn koningin met enkel een diadeem op haar hoofd haar schoonheid zou laten zien. Dat betekent dat Vasthi naakt moest verschijnen in een ruimte waar de wijn rijkelijk stroomde, in een ruimte vol mannen. Waarschijnlijk heeft haar weigering haar het leven gekost.
Ze is er. Eindelijk. Haar kleren plakken tegen haar rug tijdens het waterputten. De zon is bijna op zijn hoogste punt en ze heeft geluk dat ze geen andere mensen bij de bron treft. Dorstig schept ze het water zo uit de emmer en drinkt. Haar dikke buik schuurt tegen de rand van de put.
Straks zal ze de waterzak weer vullen. Ze gooit wat water in haar gezicht en zakt dan vermoeid neer in de schaduw van een uitstekende rots. Voor de zoveelste keer gaat ze de gebeurtenissen na die er toe geleid hebben dat ze nu hier zit. Ook al is ze al een paar dagen op de vlucht, ze hoort nog steeds de minachting in Sara’s stem, voelt het kletsen van haar droge hand tegen haar wang. De meesteres had haar de meest vervelende klusjes gegeven en als een havik toegekeken of ze het wel goed deed. Nog voor de zon op was gekomen, had ze zich stilletjes uit de voeten gemaakt. Weg bij de tenten van Abraham, weg bij Sara. Terug naar Egypte wil ze. Voor haar ligt een zware, lange reis door de woestijn. Terwijl ze op haar verborgen plekje zit uit te rusten, beweegt het kind in haar buik. Abrahams kind. Zij, een slavin, draagt zíjn kind en Sara heeft het nakijken. Ze moet er niet aan denken dat Sara de moeder wordt van dit kind. Hagar wordt voor het eerst in de Bijbel genoemd wanneer Sara haar naar voren schuift als draagmoeder. Wat Hagar van d it alles vindt, vertelt de Bijbel niet. Als Sara en Abraham het over Hagar hebben, noemen ze haar consequent ‘de slavin’. Ze wordt niet bij naam genoemd, ze lijkt niet meer dan een baarmoeder op poten. Zwanger Hagar raakt zwanger en daarmee verandert de sfeer in het kamp van Abraham. In Genesis 16:4 staat dat Sara in de ogen van Hagar verachtelijk is en Sara reageert daarop door Hagar zo te vernederen dat ze de benen neemt. Een engel vindt Hagar bij een waterbron in de woestijn, ergens aan de weg naar Sur. Dat is meer dan honderd kilometer van Hebron, waar Abraham zijn tenten had opgezet. De engel noemt haar wel bij de naam en spreekt haar aan met ‘Hagar, slavin van Sara’. Vervolgens geeft hij haar de opdracht om terug te keren en zich aan Sara te onderwerpen. En Hij doet Hagar een belofte: ‘Ik zal uw nageslacht zeer talrijk maken, zodat het vanwege de menigte niet geteld kan worden.’ Vervolgens zegt Hij dat ze haar zoon de naam Ismaël moet geven. Dat betekent God hoort. De Eeuwige geeft haar zoon een naam, niet Sara. Eigenlijk betekent dat dat haar kind niet van Sara zal zijn. Een naam In de Bijbel is het geven van een naam meer dan het lijkt. Het betekent ook dat je verantwoordelijkheid neemt, dat je zegt dat degene die je een naam geeft bij je hoort. Adam geeft bijvoorbeeld namen aan de dieren en later zal hij zijn vrouw ‘Eva’ noemen. Op haar beurt geeft Eva haar zonen Kaïn en Seth hun namen. Mensen geven mensen een naam en mensen geven dieren een naam. Pas als Hagar in beeld komt, geeft een mens de Eeuwige een naam. Dat Hagar Hem een naam geeft getuigt van een diepe verbondenheid tussen haar en de Eeuwige. Ze noemt Hem El ro’i, dat betekent God die mij ziet. Hagar luister naar de Eeuwige en keert terug naar de tenten van Abraham. Na de geboorte van Ismaël blijft het stil. De Eeuwige verschijnt niet en ook de engelen blijven weg. Abraham heeft vast gedacht dat Ismaël het kind is dat de Eeuwige beloofd heeft en hij lijkt het prima te vinden. Waarschijnlijk is Ismaël opgegroeid met Abrahams verhalen over de Eeuwige en de beloften die Hij Abraham en zijn nageslacht gegeven heeft. Vrij Maar de Eeuwige heeft een ander plan. Als Ismaël een jaar of dertien is, ziet Izaäk het levenslicht. Weer is er een machtsverschuiving in het kamp van Abraham. Dit wordt duidelijk tijdens het feest waarop ze vieren dat Izaäk gespeend is. Sara kijkt naar de zonen van Abraham als ze beseft dat deze jongens niet samen kunnen erven, dat ze elk hun grote beloften van God gekregen hebben. Dat heeft grote gevolgen voor Hagar. Weer vertrekt ze, nu met haar zoon. Niet als slavin, maar als vrije vrouw. Ze trekt de woestijn van Berseba in, dwaalt rond en als het water in de zak op is, is ze bang dat Ismaël en zij gaan sterven. Zou ze gedacht hebben dat de Eeuwige Zijn beloften aan Ismaël vergeten was? Dan verschijnt er weer een engel. Hij herhaalt dat de Eeuwige Ismaël tot een groot volk zal maken en Hagar ziet de bron vlakbij. In Genesis 25: 13-15 staat dat Ismaël maar liefst twaalf zonen krijgt. Ook al is hij niet de zoon waarmee de Eeuwige zijn verbond zal maken (zie Genesis 17), Hij vergeet hem niet. En daarmee vergeet de God die ziet Hagar niet.  Ze kijkt naar buiten, naar de pas geoogste velden dichtbij de stad. De eerste zonnestralen schijnen over de stoppelige lapjes grond. Ze moet zich beheersen om niet over het venster te leunen om te zien of de Israëlieten er al aan komen. Ze hoort ze nog niet.
Elke dag lopen ze om de stad. Dan klinkt het doordringende geluid van de ramshoorns over de velden, het dringt de ramen en hun huizen binnen en lijkt de bewoners te verlammen. Haar broer gaat snel aan de kant als ze opstaat om water te halen. Ze ontwijkt zijn blik. Voor hem zal ze altijd een hoer blijven, een schande voor de familie. “Weet je zeker dat ze jou zullen sparen?” vraagt hij voor de zoveelste keer. Ze knikt kort – heeft geen zin om een antwoord te vormen – en neemt een slok uit de kom. Als vanzelf gaat haar blik naar het scharlaken koord dat over het venster naar buiten stroomt. Rachab, een Kanaänitische vrouw, woont op de muur van Jericho. Door haar beroep zal ze goed op de hoogte zijn geweest van de laatste nieuwtjes en roddels. Zij heeft in elk geval gehoord van de tocht van Israël door de Rietzee en de overwinning op de machtige koningen Og en Sihon. In Jozua 2:11 zegt ze tegen de twee verspieders: “Toen we dat hoorden smolt ons hart weg van angst, en vanwege u bestaat er geen moed meer in iemand, want de HEERE, uw God, is een God boven in de hemel en beneden op de aarde.” De belofte van de Eeuwige in Deuteronomium 2: 25 is werkelijkheid geworden: “Op deze dag zal ik beginnen de volken onder heel de hemel angst en vrees voor u te geven. Zij zullen geruchten over u horen en voor u sidderen en beven.” Waarom zouden de verspieders naar het huis van een hoer zijn gegaan? Misschien was dit een makkelijke plaats om informatie te winnen, hier zouden twee vreemdelingen immers niet opvallen. Misschien wilden ze even uit de band springen nu ze op vrije voeten waren. De Bijbel vertelt het niet. Ze brengen in elk geval de nacht door bij Rachab. Maar helaas komt de koning van Jericho er achter. Autonomie De Bijbel vertelt niet hoe Rachab in de prostitutie terecht is gekomen. Het kan zijn dat haar vader haar verkocht heeft of dat haar vader zo arm was dat zij op deze manier de familie moest voorzien van een inkomen, van voedsel. De kans is klein dat zij zelf deze keuze gemaakt heeft, aangezien het leven van vrouwen bepaald werd door de mannen om hen heen. Er wordt ook niet verhaalt over een man en kinderen van Rachab. Waarschijnlijk was ze een vrouw alleen. Ze handelt met een opvallende autonomie en houdt daarbij het belang van haar vader, haar familie voor ogen. De Joodse overlevering prijst Rachab om haar schoonheid en wijsheid. Net als de vroedvrouwen in Egypte, die weigerden de koning te gehoorzamen door pasgeboren jongetjes te vermoorden, weigert Rachab te doen wat de koning van haar vraagt en verstopt ze de twee verspieders. Net als deze vrouwen heeft ze meer ontzag voor de God van Israël dan voor de koning. Daarmee redt ze niet alleen haar eigen leven, maar ook dat van haar familie. Wachten Als de verspieders een paar dagen na hun bezoek aan Rachab veilig zijn teruggekeerd in het Israëlische kamp, trekt het volk door de Jordaan, die krachtig en breed is door het smeltwater uit de bergen. Het is een soort herhaling van de doortocht in de Rietzee. Alleen deze keer zijn Mozes, Mirjam en Aäron er niet bij. Net als vele andere Israëlieten zijn ze in de woestijn gestorven. Het is Jozua, in het Hebreeuws Yehoshua, die het volk het Beloofde Land in leidt. En de koningen aan het westen van de Jordaan doen het in hun broek als ze het horen over de wonderlijke oversteek (Jozua 5:1). Terwijl het volk over de droge bedding van de Jordaan wandelt, zich laat besnijden, hiervan hersteld en Pesach viert, wacht Rachab in haar huis op de muur. Ze is ongehoorzaam geweest aan haar koning en ik ga ervanuit dat ze haar familie al heeft verteld over haar reddingsplan. De stad zat potdicht omdat de Israëlieten zo dichtbij waren (Jozua 6:1). Hoe zouden die dagen geweest zijn? Nieuwe toekomst Dan, eindelijk, komt de aanval: de glinsterende ark met daaromheen priesters en mannen begeleidt door het doordringende geluid van de sjofar. Nergens lees je dat de Israëlieten vanaf de muren bespot werden. Zouden de Kanaänieten zo bang zijn geweest in het buitengewoon goed versterkte Jericho? Rachabs keuze voor de God van Israël redde haar en gaf haar een nieuwe toekomst. Niet meer als hoer op de muur langs de wegen van Jericho, maar als redder van het volk van de Eeuwige. Stiekem denk ik dat zij enig aanzien genoot onder het volk Israël. De Bijbel vertelt namelijk dat ze is getrouwd met Salmon, de zoon de stamoudste van Juda. Ze werd de moeder van Boaz en een voorouder van koning David en Yeshua de Messias. |
Vrouwen
|
RSS-feed
