Vragen zonder antwoorden

Mirjams mond is vertrokken in een harde, rechte streep. Aan haar arm trekt ze een kleuter mee. De korte benen van de jongen kunnen haar nauwelijks bijhouden. Hij huilt met lange uithalen. Haar bewegingen zijn gehaast, de stappen kort en driftig.
"Ik wil Lego!" schreeuwt het kind. "Je bent een stomme mama!"
Rode vlekken hebben zijn gezicht in bezit genomen. Kleine, zoute rivieren stromen over zijn wangen. Glimmend snot loopt in twee banen uit zijn neus zijn mond in. De moeder houdt haar pas in en bekijkt haar kind. Even lijkt het of ze wat gaat zeggen, maar op het laatste moment klemt ze haar lippen op elkaar en vervolgt haar tocht naar de auto. Terwijl ze het kind vastzet op de stoelverhoger zegt ze: "We gaan je zus van school halen."
De jongen houdt stil: "En dan naar de speelgoedwinkel?"
Mirjam zucht: "Nee, dan gaan we naar huis. Papa is ook thuis."

Mirjam bekijkt zichzelf in de spiegel, even maar. Een verrotte, oude spiegel met een barst door het midden. De lijnen rond haar mond zijn diep. Haar donkere ogen hebben zich teruggetrokken in haar kassen. Ze vervallen in staren zonder te zien. Het witte tentzeil klappert, maar ze hoort het niet. Het ronkende geluid van een overvliegende helikopter haalt haar uit haar lethargie. Het geluid zwelt aan. De kleine jongen, die opgerold op de dunne mat ligt te slapen, komt in beweging. Met ogen groot van angst kruipt hij naar zijn moeder. Hij drukt zijn hoofd in haar schoot. Als het gebrom verdwenen is, kijken zijn opgezwollen ogen moeder aan. "Waar is papa?"
De zucht die over de lippen van Mirjam komt, is honderd jaar oud. "Ik weet het niet jongen."
De kleuter staart haar aan. "Waar is mijn zus?"
Heel even glijdt er een rauw verdriet over Mirjams gezicht, dan sluit het zich. De jongen schurkt zich tegen haar aan. Zo blijven ze zitten, alsof ze naar een film kijken waarvan alleen zij de beelden kunnen zien.

"God, wilt U zijn met de mensen die in oorlog leven," bidt de dominee. "Wilt U vrede geven?"
Mirjam zit naast haar man. Aan weerszijden hun twee kinderen. De dochter draagt een fleurige jurk en zuigt smakkend op een pepermunt. Af en toe doet ze haar lippen van elkaar en laat ze het slinkende snoepje aan haar broertje zien. Hij heeft zijn pepermunten al lang op en kijkt naar de gevouwen handen van zijn vader. Op de rug van de grote handen zitten zwarte haren. Dan dwaalt zijn blik naar het grote, houten kruis voorin. Een corrigerende elleboogprik van zijn moeder doet hem opveren. De jongen knijpt zijn ogen zo stijf dicht dat zijn gezicht op gekreukeld papier lijkt. Dan zegt de voorganger: "In Jezus naam, amen."
Hij laat een korte stilte vallen. "De collecten zijn voor de kerk en de universiteit."
Het orgel begint te spelen en een paar mannen leuren met collectezakken door de kerk. De jongen lacht hardop als zijn zus de munten voor haar ogen vastzet, wat hem weer een prik van moeder oplevert. "Zullen we straks verstoppertje doen?" fluistert zijn zus.

"O God, bescherm mijn man en dochter. God bescherm ze."
Het gebed klinkt als een mantra. Mirjam wiegt haar bovenlijf heen en weer. Haar handen voor haar gezicht geslagen. De kleine jongen hangt tegen haar warme lichaam. De blik in zijn ogen, die vertelt dat hij al honderd jaar oud is, staat in schril contrast met zijn kinderlijfje. Er zit een gat in zijn sok. Zijn dikke teen piept er door naar buiten. Hij kijkt naar de blote teen. Onder de lange nagel zit zwarte troep. Als hij hem heen en weer wiebelt, gaan de andere tenen vanzelf mee. Heen en weer, net als het bovenlichaam van zijn moeder. In de witte tent zitten nog meer mensen. Sommigen bidden, anderen staren voor zich uit. De jongen bekijkt de vrouw naast hem. Als ze terugkijkt, fluistert hij: "Als mijn zus hier komt, gaan we verstoppertje doen tussen de tenten."
De vrouw krabt aan haar been en gaat verder met bidden. Het tentzeil klappert.

De jongen zit tussen de Lego op de grond. Hij drukt op de knopjes en met een zoemend geluid komt de trein tot leven. Als hij hoort dat de auto de oprit oprijdt, springt hij op. Hij wacht trappelend bij de deur tot zijn vader over de drempel stapt. De grote man begint direct tegen Mirjam te praten: "Heb je gehoord van de moeder hier uit de straat, met die drie kleine kinderen?"
De jongen ziet het vragende gezicht van zijn moeder. "Ze worden volgende week uitgezet naar hun land."
Ze kijken beide ernstig. In de gevallen stilte trekt de jongen aan de hand van zijn vader. De haartjes kriebelen vertrouwd. "Kijk, papa, de trein rijdt weer. Kijk!"
Vader zucht: "Ik wil wat voor hen doen, maar ik weet niet wat."
Hij ploft in zijn stoel en knoopt zijn veters los. Zij staart voor zich uit: "Ik was steeds van plan haar aan te spreken, maar ik heb het nooit gedaan."

"Kom." Mirjams ogen glanzen een beetje en haar wangen hebben meer kleur. Ze lopen tussen de tenten door, over het met hekken ommuurde terrein. De natte sneeuw kletst onder hun sandalen. De omhoog spattende koude drek creëert donkere plekken op hun sokken. Mirjam kijkt om haar heen. De jongen ziet veel kinderen, maar moeder wil niet dat hij met hen speelt. Dan herkent hij een gestalte. "Mama, kijk daar heb je buurvrouw!"
Na twee keer roepen, hoort Mirjam hem. Ze haasten zich naar de dikke vrouw. Hun versnellende stappen zorgen ervoor dat het kletsende geluid steeds vaker achter elkaar te horen is. De vrouwen omhelzen elkaar. Opgewonden fluistert Mirjam woorden die de jongen niet kan horen. De vrouw schudt haar hoofd. Dan is het omgekeerd: de vrouw vraagt en moeder stamelt nee. Zwijgend kijken de vrouwen elkaar aan. Om hen verdringen zich de vragen zonder antwoorden. De glans is verdwenen, de kleur verdampt.